Zacznijmy od znajomości podstawowych przepisów dot. terminów płatności. „Zgodnie z ustawą termin płatności powinien wynosić 30 dni. Jego wydłużenie do 60 dni jest możliwe w przypadku zgodnej woli obydwu stron i gdy jest to uzasadnione warunkami umowy. Wyjątkowo można go przedłużyć ponad 60 dni od doręczenia faktury, pod warunkiem że „nie będzie to sprzeczne ze społeczno-gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego (…)”. Niespełnienie tych warunków może skutkować nieważnością umowy.” (źródło: https://www.forbes.pl/finanse/dlugie-terminy-platnosci).
Agencje aktorskie natomiast często uzależniają płatność aktorowi od uzyskania płatności od producenta reklamy, Ci z kolei od otrzymania pieniędzy od klienta lub agencji reklamowej. Zobaczmy zatem jak wygląda sytuacja płatności z ich punktu widzenia: „Gdy reklamodawcy [klienci] zaczęli wydłużać terminy płatności i stawiać nowe terminy jako wymagania w przetargach, w branży zawrzało. (…) Firmy reklamowe [agencje reklamowe, producenci reklam] się skrzyknęły i rozpoczęły negocjacje. I koncerny zaczęły ustępować. Nestle zaakceptowało 60 dni, Unilever, który na całym świecie stosuje 90 dni, obiecał ustępstwa. Polpharma, choć pozostała przy swoich terminach 120-dniowych, to w większości wypadków oferuje 60 dni, a w pozostałych przypadkach proponuje programy faktoringowe.” (sytuacja na dzień 3.08.2015, źródło j.w.).
Standardowo zatem termin płatności powinien wynosić od 30 do 60 dni, ale ze względu np. na siłę przetargową dużego klienta może sięgać nawet 120 dni. Dla aktora wyznacznikiem terminu płatności jest okres podany w umowie, który podpisał ze swoją agencją aktorską dot. danego projektu. Szukamy zatem tej informacji w umowie z reguły w części dot. WYNAGRODZENIA. Zapis może wyglądać np. następująco:
„Strony postanawiają, że wynagrodzenie zostanie zapłacone na następujących warunkach (…) w terminie 45 dni po ukończeniu realizacji zdjęć z udziałem Aktora.”
Czytając zatem swoją umowę pod kątem, kiedy otrzymamy wynagrodzenia za swoją pracę powinniśmy zwrócić uwagę na 2 rzeczy:
- ilość dni np. 30, 45, 60, 90; ilość dni może być czasem negocjowana przez agencję, niemniej termin 30 dni w branży reklamowej praktycznie już nie występuje
- od kiedy są one liczone np. od terminu pierwszej emisji, terminu zdjęć lub jakiegoś konkretnego terminu w przyszłości
Kolejny zapis w umowie dot. płatności, który nas interesuje to: „Za dzień wpłynięcia wynagrodzenia uważa się dzień wpłynięcia wynagrodzenia na rachunek bankowy Agencji.” Zatem trzecią sprawą, na którą powinniśmy zwrócić uwagę to zapis w naszej umowie o współpracy z agencją, chyba że widnieje on od razu w umowie danego projektu, określający w jakim terminie od otrzymania pieniędzy od producenta agencja powinna przelać pieniądze aktorowi. Na przykład może być to „w terminie trzech dni roboczych od dnia wpłynięcia wynagrodzenia aktora na rachunek bankowy agencji aktorskiej od zleceniodawcy projektu.”
I tu sytuacja się komplikuje, bo skąd możemy wiedzieć, czy pieniądze już wpłynęły na konto agencji.. Niemniej starajmy się współpracować z naszą agencją w oparciu o pełne zaufanie do momentu, kiedy niestety trzeba będzie przejść na większą czujność. Osobiście miałam kiedyś sytuacje, gdzie było opóźnienie z płatnością i agencja poinformowała mnie, że środki finansowe są wstrzymywane z winy produkcji. Ponieważ miałam numer telefonu do osoby, która kontaktowała się ze mną z ramienia produkcji, umawiała na przymiarki itd. zadzwoniłam z pytaniem na co czekamy..? Okazało się, że czekaliśmy na jakieś dokumenty, których moja agentka nie wysłała przed swoim urlopem w Afryce… Więc ostatecznie wina leżała po stronie mojej agencji. Czasem jednak produkcja może zasłonić się poufnością stosunków z agencją aktorską i nie będzie chciała nam przekazać żadnych informacji. Wtedy powinno to zwiększyć naszą uważność, szczególnie jeśli podpisaliśmy umowę dwustronną.
Oczywiście, kiedy w danym projekcie reklamowym reprezentuje Was agencja, to właśnie do niej jako pierwszej powinniście się zgłosić z pytaniem, czemu jeszcze nie ma pieniędzy u Was na koncie, mimo iż termin już upłynął (termin w umowie z produkcją + ilość dni jaki ma agencja na przesłanie pieniędzy do Was). Dobra agencja skontaktuje się z produkcją a następnie wróci do Was z odpowiedzią. Jest szansa, że z pozytywną pt. „Pieniądze będą jutro”. Niestety częściej zdarza się informacja „bo klient jeszcze nie zapłacił”. W tym momencie pomaga kontakt z innymi aktorami z tego samego projektu. Jeśli, któryś z nich otrzymał już swoje wynagrodzenie oznacza to, że Wasza agencja za słabo się stara lub ta inna agencja pokryła wynagrodzenie aktora ze swojego rachunku. Kolejny krok to miły kontakt bezpośrednio z osobą z produkcji, która miała z Wami kontakt lub księgowością produkcji (w tym drugim przypadku mogą Was zapytać o numer faktury, którą wystawiła agencja). Po czym kolejne przypomnienie się w agencji. W praktyce, w zależności od Waszej sytuacji prywatnej, czyli jak szybko potrzebujecie pieniędzy powyższe działania aktorzy z reguły rozpoczynają dopiero po kilku tygodniach od dnia minięciu terminu płatności (niestety opóźnienia w tej branży są standardem), a następne działania podejmują średnio co 1-2 tygodnie. Niemniej oczywiście to jest decyzja indywidualna jak często się przypominacie, z prawnego punktu widzenia powinniśmy otrzymać wynagrodzenie w zapisanym w umowie terminie, w przeciwnym razie przysługują Wam odsetki, których niestety nikt nie nalicza w tej branży.
Są pewne bardziej drastyczne rozwiązania, które znacznie przyśpieszają płatność, natomiast mogą wiązać się z pewnymi nieprzyjemnościami, czy to ze strony agencji aktorskiej, czy produkcji w późniejszym okresie. Osobiście poza niemiłymi komentarzami nie odczuliśmy ich, ale przestrzegamy. Pierwszy sposób to przekazanie agencji prośby, aby poinformowała produkcję, że aktor prosi o uregulowanie płatności, w przeciwnym razie agencja wystąpi o wstrzymanie emisji reklamy klienta ze względu na nie wywiązanie się z warunków umowy.
Drugi sposób dot. sytuacji, kiedy prowadzicie własną działalność gospodarczą i wystawiliście fakturę swojej agencji aktorskiej. Jeśli wcześniejsze taktyki nie pomogły możecie wysłać do swojej agencji Wezwania do zapłaty. Wzór pisma dostępny np. tutaj. Reakcja Waszej agencji na wezwanie może być np. taka: „Daruj proszę sobie takie maile. Pracujesz w tej branży tyle lat i przecież dobrze wiesz jak to wygląda. Jesteśmy uzależnieni od Producenta i jak tylko ureguluje nam płatność to od razu dostaniesz od nas przelew.” Jeśli tak jak było w tym przypadku na Waszą pierwszą prośbę o pospieszenie produkcji przez 3 tygodnie nie dostaliście informacji zwrotnej, Wasi koledzy dostali już wynagrodzenie, a na Wasze wezwanie do zapłaty agencja odpisuje „daruj sobie takie maila” jedyne co możesz zrobić to samemu pozostać profesjonalnym i po otrzymaniu swojego wynagrodzenia rozwiązać umowę z daną agencją. Szczególnie jeśli to nie pierwszy przypadek złej woli z ich strony. Niestety agencje czasem zapominają, że reprezentują interesy danego aktora, martwiąc się bardziej o swoje dobre stosunki z produkcjami a nie tym, czy masz za co kupić jedzenie i opłacić mieszkanie.
Niestety zdarza się, że opóźnienia z płatnością z produkcji czy to już samej agencji sięgają nawet 6 miesięcy i jeśli nie możecie liczyć na swoją agencją, wtedy radzimy wysłać wezwanie do zapłaty bezpośrednio produkcji nawet, jeśli jesteście osobą prywatną lub skonsultować się ze znajomym prawnikiem, aby przygotował odpowiednie pismo lub zawiadomić o sprawie już samego klienta, który możliwe, że już dawno zapłacił i może również interweniować.
Mamy nadzieję, że ten artykuł był dla Was przydatny a Wasze agencje okażą się kompetentne i przejmą na siebie obowiązek ściągania należności, który jest jednym z ich obowiązków w ramach umowy o współpracy z aktorem. Jeśli nie, może jednak przyszła pora, aby walczyć ze złymi przyzwyczajeniami agencji i produkcji…
Zaznaczamy, że nasz artykuł nie ma charakteru porady prawnej i wszelkie działania aktor podejmuje na swoją odpowiedzialność.